Wêreldboekedag: Lees is ’n fees
Daar is vanjaar nie ’n beter dag as Wêreldboekedag op 23 April om jou liefde vir lees met ander te deel of selfs jou eie aan te wakker nie. Dis die dag om ’n boek te koop, een te leen of uit te leen, dalk een vir iemand te skenk of iemand van ’n boek te vertel. Dié belangrike dag word sedert 1995 jaarliks gevier om lees, die uitgewersbedryf en kopiereg te bevorder.
Hoekom is so ’n dag nodig? Wel, die belangrikheid van lees en boeke kan in vandag se wêreld nie genoeg benadruk word nie, sê Chareldine van der Merwe, projekbestuurder van die Vriende van Afrikaans (VVA), ’n afdeling van die ATKV.
“So ’n dag is belangrik om net meer klem op die waarde van boeke en lees te plaas omdat ons weet dat kinders wat nie kan lees nie, nie optimaal kan presteer nie,” sê Chareldine.
Sy vertel opnames het getoon dat slegs 14% van Suid-Afrikaners aktief lees, terwyl daar 58% van huishoudings is wat nie ’n enkele boek het nie. “Daar is bevind dat 50% van Suid-Afrikaanse ouers nooit vir hul kinders ’n boek voorlees nie en ons weet dat byna 80% van graadvierleerders nie met begrip kan lees nie. Voorts toon ’n studie in 27 lande dat kinders ’n veel groter kans op sukses in die lewe het as hulle in ’n huis grootword waar so min as 20 boeke is.”
Dit is daarom so belangrik om lewenslange lesers te skep en die VVA woeker onverpoosd voort om ’n liefde vir lees by kinders te kweek.
Wie is die VVA?
Die VVA is vanjaar 30 jaar oud en het klein begin, gesels Chareldine. “Die eerste akkertjie is geplant toe ’n groep Stellenbossers bekommerd was dat Engels Afrikaans as saketaal op hul dorp verdring. ’n Klein groepie het toe op 8 Februarie 1994 hierdie vereniging gestig onder die leiding van Willem Dempsey (voormalige dosent, senator, burgemeester en ambassadeur) en Johan Combrink, ’n bekende taalkundige en kampvegter vir Afrikaans.
“Die VVA is sedert Oktober 2014 deel van die ATKV en dit verseker dat ons voetspoor vergroot en ons landwyd en selfs internasionaal kan werk,” sê sy.
Die VVA het verskeie projekte om ’n leeskultuur te skep met die oog daarop om kinders in woordryke omgewings te laat grootword.
Die VVA se vlagskipprojek is hul boektrommelprojek. Volgens Chareldine behels die projek trommels vol boeke (ongeveer 100 per trommel) wat aan verdienstelike skole en kleuterskole geskenk word.
Die projek bestaan uit hierdie boekverspreidingsbeen, maar ook uit boekopvoeding en storievoorlesings vir kinders sodat die kleinstes ook kan besef wat die waarde van boeke is en ’n liefde vir lees kan ontwikkel.
“Ons het ook voorleeswerkswinkels vir ouers, ander belangstellendes en opvoeders, en leeskonferensies. Die VVA glo lees is aangeleerde gedrag en dat kinders die voorbeeld van volwassenes volg. Net soos wat ’n goeie sportvrou of -man moet oefen om die beste in hul sport te word, só moet ’n mens ook elke dag lees om ’n goeie leser te word. Lees moet deel van ’n roetine word. Ons het ook op digitale vlak projekte om ouers, opvoeders en leerders aan te moedig deur middel van opleiding, konferensies, storievoorlesings, gesprekreekse, woordbouspeletjies en blokkiesraaisels,” sê sy.
Maak lesertjies groot
Chareldine glo ouers moet van kleins af vir hul kinders voorlees en hulle aan die regte boeke en stories blootstel. “Daar is soveel voordele aan lees. Geletterdheid en ’n liefde vir lees kan lei tot kinders wat onafhanklik dink, empatiese wesens is, wat vir hulself kan sorg en weet wat hul regte is.
“Lees lê die grondslag van alle leer. As ’n mens in ag neem dat kinders die heel meeste van die ouderdomme 0 tot 6 jaar leer, kan daar nooit te vroeg met voorlees en lees begin word nie.”
Chareldine sê mense moet besef dat boeke nie ’n luukse is nie. “Dit is ’n noodsaaklikheid vir ons kinders se toekoms. Dis waar dat baie mense en skole nie boeke kan bekostig nie en daarom is ons boektrommelprojek so belangrik, want dit stel kinders vroeg al aan die wêreld van woorde en stories bekend. Ons hoop om van kinders lewenslange lesers te maak.”